1. Użyte w ustawie określenia oznaczają:1) alokacja – wybór biorcy przeszczepu z krajowej listy osób oczekujących na przeszczepienie;
2) autoryzacja pobrania – uzyskanie zgodnego z prawem przyzwolenia na pobranie komórek, tkanek i narządów od dawcy;
3) bank tkanek i komórek – jednostkę organizacyjną prowadzącą działalność w zakresie gromadzenia, przetwarzania, sterylizacji, przechowywania, dystrybucji, dopuszczania do obiegu, przywozu, wywozu tkanek i komórek lub działalności przywozowej; jednostka tego rodzaju może również pobierać lub testować tkanki i komórki po spełnieniu wymagań przewidzianych w ustawie;
4) bank tkanek i komórek prowadzący działalność przywozową – bank tkanek i komórek, który jest jednocześnie stroną umowy z dostawcą z państwa trzeciego, o której mowa w art. 31a umowa w przedmiocie sprowadzania z państwa trzeciego na terytorium RP tkanek lub komórek, zawartej w celu sprowadzenia tkanek lub komórek pochodzących z państwa trzeciego i przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
5) biorca przeszczepu – osobę, której przeszczepiono komórki, tkanki lub narządy, albo osobę, u której zastosowano tkanki lub komórki;
6) data ważności tkanek lub komórek – dzień, do którego tkanki lub komórki można przeszczepić lub zastosować u ludzi;
7) dawca – żywego dawcę, zwłoki ludzkie albo innego rodzaju żywe lub zmarłe źródło, od których pobiera się komórki, tkanki lub narządy;
8) donacja – oddanie komórek, tkanek lub narządów przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
9) dopuszczenie do obiegu – przekazanie tkanek lub komórek innemu podmiotowi w celu dalszego przetwarzania, przechowywania lub sterylizacji;
10) dostawca z państwa trzeciego – bank tkanek i komórek lub inny podmiot mający siedzibę w państwie trzecim, z którego bank tkanek i komórek prowadzący działalność przywozową sprowadza na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tkanki lub komórki;
11) dystrybucja – transport i dostarczenie tkanek, komórek lub narządów przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
12) działalność przywozowa – prowadzenie przez bank tkanek i komórek działalności polegającej na sprowadzaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tkanek lub komórek przeznaczonych do przeszczepiania lub zastosowania u ludzi od dostawcy z państwa trzeciego na podstawie pozwolenia, o którym mowa w art. 26 pozwolenie na gromadzenie, przetwarzanie, sterylizację, przechowywanie i dystrybucję tkanek i komórek ust. 2;
13) etykieta ostateczna – etykietę umieszczaną przez bank tkanek i komórek na pojemniku mającym bezpośredni kontakt z tkankami lub komórkami dystrybuowanymi lub dopuszczonymi do obiegu, zawierającą co najmniej oznakowanie sekwencji identyfikacyjnej donacji;
14) europejski kod banku tkanek i komórek – niepowtarzalny identyfikator dla akredytowanych, mianowanych, autoryzowanych albo licencjonowanych banków tkanek i komórek w państwach członkowskich Unii Europejskiej, składający się z kodu ISO danego państwa i numeru banku tkanek i komórek określonego w europejskim kompendium banków tkanek i komórek;
15) europejskie kompendium banków tkanek i komórek – rejestr wszystkich banków tkanek i komórek, które zostały akredytowane, mianowane, autoryzowane albo licencjonowane przez właściwy organ państwa członkowskiego Unii Europejskiej, zawierający informacje o tych bankach tkanek i komórek;
16) europejskie kompendium przetworzonych tkanek i komórek – rejestr wszystkich rodzajów tkanek i komórek dopuszczonych do obiegu w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz odpowiednich kodów tkanek i komórek w ramach systemów kodowania (EUTC, ISBT 128 i Eurocode);
17) gromadzenie – przyjmowanie tkanek i komórek w celu ich przetwarzania, sterylizacji, przechowywania, dystrybucji lub dopuszczania do obiegu;
18) istotne zdarzenie niepożądane – nieprzewidziane zdarzenie związane z pobieraniem, gromadzeniem, przetwarzaniem, testowaniem, przechowywaniem, dystrybucją, dopuszczeniem do obiegu, przywozem, wywozem, działalnością przywozową, przeszczepianiem komórek, tkanek lub narządów lub zastosowaniem u ludzi komórek lub tkanek, mogące prowadzić do przeniesienia się choroby zakaźnej, mogące powodować pogorszenie stanu zdrowia, potrzebę leczenia w szpitalu albo wydłużenie takiego leczenia, uszkodzenie ciała, niepełnosprawność, niezdolność do pracy, zagrożenie dla życia albo śmierć;
19) istotna reakcja niepożądana – nieprzewidzianą reakcję organizmu dawcy lub biorcy związaną z pobieraniem, gromadzeniem, przetwarzaniem, testowaniem, przechowywaniem, dystrybucją, dopuszczeniem do obiegu, przywozem, wywozem, działalnością przywozową, przeszczepianiem komórek, tkanek lub narządów lub zastosowaniem u ludzi komórek lub tkanek, prowadzącą do przeniesienia się choroby zakaźnej, powodującą pogorszenie stanu zdrowia, potrzebę leczenia w szpitalu albo wydłużenie takiego leczenia, uszkodzenie ciała, niepełnosprawność, niezdolność do pracy, zagrożenie dla życia albo śmierć;
20) jednolity kod europejski – niepowtarzalny identyfikator stosowany w odniesieniu do tkanek i komórek dystrybuowanych w państwach członkowskich Unii Europejskiej, składający się z sekwencji identyfikacyjnej donacji i sekwencji identyfikacyjnej tkanek i komórek; na potrzeby dystrybucji tkanek lub komórek w państwach członkowskich Unii Europejskiej dopuszcza się stosowanie skrótu „SEC”;
21) jednorazowy przywóz – jednorazowe sprowadzenie określonych tkanek lub komórek na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u zamierzonego biorcy, dokonywane przez bank tkanek i komórek od dostawcy z państwa trzeciego;
22) kod tkanek i komórek – identyfikator dla określonego rodzaju tkanek lub komórek składający się z identyfikatora systemu kodowania tkanek i komórek wskazującego system kodowania zastosowany przez bank tkanek i komórek (»E« dla EUTC, »A« dla ISBT 128, »B« dla Eurocode) oraz z numeru tkanek i komórek przewidzianego dla danego rodzaju tkanek lub komórek w danym systemie kodowania;
23) komórka – pojedynczą komórkę lub grupę komórek niepowiązanych ze sobą substancją międzykomórkową;
24) konserwowanie – zastosowanie odczynników chemicznych, dokonywanie zmian w warunkach środowiskowych lub inne środki zastosowane podczas przetwarzania w celu zapobieżenia lub opóźnienia biologicznej lub fizycznej degradacji komórek, tkanek lub narządów;
25) koordynacja pobrania i przeszczepiania lub pobrania i zastosowania u ludzi – uzgodnienia dotyczące organizacji, nadzoru i dokumentacji procesów identyfikacji i kwalifikacji dawcy, autoryzacji pobrania, pobrania, przechowywania, alokacji i dystrybucji oraz przeszczepiania komórek, tkanek lub narządów lub zastosowania u ludzi komórek lub tkanek, w tym sposobu przekazania i transportu oraz przyjęcia komórek, tkanek lub narządów w podmiocie leczniczym w rozumieniu art. 4 podmioty lecznicze ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2022 r. poz. 633, z późn. zm.) lub banku tkanek i komórek oraz ich dostarczenia do biorcy;
26) koordynator pobierania i przeszczepiania lub pobierania i zastosowania u ludzi – uprawnioną i przeszkoloną osobę organizującą koordynację pobrania i przeszczepiania lub koordynację pobrania i zastosowania u ludzi;
27) kryteria akceptacji – przyjęte limity ilościowe i jakościowe, ich zakresy lub inne ustalone wskaźniki kontrolowanych parametrów, na podstawie których podejmowana jest decyzja o uznaniu efektu danej czynności za akceptowalny;
28) krytyczny moment – etap procesu mający potencjalny wpływ na jakość i bezpieczeństwo komórek, tkanek lub narządów;
29) nagły przypadek – każdą nieprzewidzianą sytuację, w której nie istnieje rozwiązanie inne niż pilny przywóz tkanek lub komórek z państwa trzeciego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu natychmiastowego przeszczepienia lub zastosowania u znanego biorcy, którego zdrowie w przypadku niedokonania takiego przywozu byłoby poważnie zagrożone;
30) narząd – wyodrębnioną i istotną część organizmu ludzkiego, zbudowaną z różnych tkanek, zdolną do utrzymywania swojej struktury, ukrwienia i możliwości pełnienia autonomicznych funkcji fizjologicznych; przez narząd rozumie się również część narządu, jeżeli może być ona wykorzystana w organizmie ludzkim w tym samym celu co cały narząd;
31) niepowtarzalny numer donacji – niepowtarzalny numer określonej donacji tkanek i komórek przypisany zgodnie z systemem przydzielania takich numerów wprowadzonym w danym państwie członkowskim Unii Europejskiej;
32) numer podziału – numer, który odróżnia i w sposób niepowtarzalny identyfikuje tkanki i komórki posiadające ten sam niepowtarzalny numer donacji i ten sam kod tkanek i komórek, pochodzące z tego samego banku tkanek i komórek;
33) państwa trzecie – inne państwa niż państwa członkowskie Unii Europejskiej;
34) pobieranie – czynności, w wyniku których komórki, tkanki lub narządy są pozyskiwane w celach diagnostycznych, leczniczych, naukowych lub dydaktycznych;
35) przechowywanie – utrzymywanie komórek, tkanek lub narządów we właściwych i odpowiednio kontrolowanych warunkach do chwili ich przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
36) przeszczepienie – proces mający na celu przywrócenie niektórych funkcji ciała ludzkiego przez przeniesienie komórki, tkanki lub narządu od dawcy do ciała biorcy;
37) przetwarzanie – wszelkie czynności związane z przygotowaniem, konserwowaniem i pakowaniem tkanek lub komórek przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u ludzi;
38) przywóz – przywóz na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej:
a) narządów przeznaczonych do przeszczepienia albo
b) tkanek lub komórek pochodzących z państw członkowskich Unii Europejskiej przeznaczonych do przeszczepienia lub zastosowania u ludzi, albo
c) tkanek lub komórek dokonywany w ramach nagłego przypadku;39) sekwencja identyfikacyjna donacji – pierwszą część jednolitego kodu europejskiego składającą się z europejskiego kodu banku tkanek i komórek i niepowtarzalnego numeru donacji;
40) sekwencja identyfikacyjna tkanek i komórek – drugą część jednolitego kodu europejskiego składającą się z kodu tkanek i komórek, numeru podziału i daty ważności tkanek lub komórek;
41) standardowe procedury operacyjne – pisemne instrukcje opisujące przebieg określonych procesów z uwzględnieniem wykorzystywanych materiałów i metod oraz oczekiwanych wyników tych procesów;
42) sterylizacja – zastosowanie odczynników chemicznych, czynników biologicznych i czynników fizycznych, mające na celu unieszkodliwienie biologicznych czynników chorobotwórczych w komórkach i tkankach;
43) system kodowania EUTC – system kodowania tkanek i komórek opracowany przez Komisję Europejską i składający się z rejestru wszystkich rodzajów tkanek i komórek dopuszczonych do obiegu w państwach członkowskich Unii Europejskiej oraz ich odpowiednich kodów tkanek i komórek;
44) system zapewnienia jakości – strukturę organizacyjną, procedury, procesy i zasoby wpływające w sposób bezpośredni lub pośredni na osiągnięcie i utrzymanie wysokiej jakości komórek, tkanek lub narządów;
45) testowanie – czynności polegające na przeprowadzeniu badań mających na celu określenie przydatności komórek, tkanek lub narządów do przeszczepienia lub komórek lub tkanek do zastosowania u ludzi;
46) tkanka – każdy element składowy organizmu ludzkiego utworzony przez komórki;
47) walidacja procesu – udokumentowane działanie mające na celu wykazanie, że proces prowadzony w ustalonym zakresie parametrów przebiega skutecznie i w sposób powtarzalny oraz spełnia ustalone kryteria akceptacji;
48) zagraniczny podmiot pobierający – podmiot, w którym dokonano pobrania tkanek lub komórek od dawcy, mający swoją siedzibę poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
49) zamierzony biorca – znanego potencjalnego biorcę, na rzecz którego dokonano przywozu tkanek lub komórek, w tym przywozu z państwa trzeciego;
50) zastosowanie u ludzi – zastosowanie tkanek lub komórek na ciele lub w organizmie biorcy oraz zastosowanie pozaustrojowe tkanek lub komórek;
51) zastosowanie allogeniczne – zastosowanie tkanek lub komórek pobranych od jednej osoby u innej osoby;
52) zastosowanie autologiczne – zastosowanie tkanek lub komórek u tej samej osoby;
53) żywy dawca – osobę, od której pobierane są komórki, tkanki lub narządy.2. Ilekroć w ustawie jest mowa o państwach członkowskich Unii Europejskiej rozumie się przez to również państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Struktura Ustawa o pobieraniu, przechowywaniu I przeszczepianiu komórek, tkanek I narząDów
Art. 1. Zakres regulacji ustawy
Art. 3. Koszty pobrania komórek, tkanek I narząDów
Rozdział 2. Pobieranie komórek, tkanek lub narząDów ze zwłok ludzkich
Art. 4. Cel pobierania komórek, tkanek I narząDów ze zwłok ludzkich
Art. 5. Sprzeciw na pobranie komórek, tkanek I narząDów
Art. 6. Wyrażanie sprzeciwu na pobranie komórek, tkanek I narząDów
Art. 7. Centralny rejestr sprzeciwów na pobranie komórek, tkanek I narząDów
Art. 8. Wymóg uzyskania stanowiska przed pobraniem komórek, tkanek I narząDów
Art. 9. Wyłączenie z postępowania lekarzy stwierdzających śmierć Mózgu
Art. 9a. Wyłączenie z postępowania lekarzy stwierdzających nieodwracalne zatrzymanie krążenia
Art. 9b. Wyłączenie z postępowania lekarza stwierdzającego zgon
Art. 10. Obowiązki lekarza przed pobraniem komórek, tkanek lub narząDów
Art. 11. Obowiązek nadania zwłokom należytego wyglądu
Rozdział 3. Pobieranie komórek, tkanek lub narząDów od żywych dawców
Art. 12. Warunki pobierania komórek, tkanek lub narząDów w celu przeszczepienia
Art. 13. Zgoda sądu na pobranie komórek, tkanek lub narządu
Art. 14. Opłaty w postępowaniu w sprawach o pobranie komórek, tkanek lub narządu
Art. 15. Rejestr żywych dawców
Art. 16. Rejestr szpiku I krwi pępowinowej
Art. 16a. Ośrodki dawców szpiku
Art. 16b. Pozwolenie na pozyskiwanie dawców szpiku I komórek
Art. 16c. Ośrodki kwalifikujące do przeszczepienia
Art. 17. Krajowa lista osób oczekujących na przeszczepienie
Art. 18. Krajowy rejestr przeszczepień
Art. 19. Ochrona danych osobowych dawców I biorców
Art. 19a. Przetwarzanie danych zawartych w rejestrach
Rozdział 4. Szczególne rodzaje pobierania I przeszczepiania komórek, tkanek I narząDów
Art. 20. Warunki przeszczepiania ludziom komórek, tkanek lub narząDów zwierzęcych
Art. 21. Wymóg uzyskania zgody na użycie komórek, tkanek lub narząDów
Rozdział 5. Dawstwo komórek, tkanek I narząDów lub ich częśCI
Art. 23. Uprawnienia dawcy szpiku, komórek I tkanek
Art. 24. Propagowanie dawstwa komórek, tkanek lub narząDów
Rozdział 6. Banki tkanek I komórek
Art. 25. Banki tkanek I komórek
Art. 27. Obowiązki informacyjne banku tkanek I komórek
Art. 28a. Szkolenia pracowników banku tkanek I komórek
Art. 29. System zapewnienia jakośCI
Art. 31. Umowa banku tkanek I komórek o współpracy
Art. 31a. Umowa w przedmiocie sprowadzania z państwa trzeciego na terytorium rp tkanek lub komórek
Art. 32. Obowiązki banku tkanek I komórek
Art. 32a. Umowa o przechowywanie komórek lub tkanek
Art. 34. Dokumentacja banku tkanek I komórek
Art. 35. Kontrola spełniania warunków I wymagań
Art. 35a. Przesunięcie terminu kontroli w stanie zagrożenia epidemicznego lub epidemii
Rozdział 7. Postępowanie z komórkami, tkankami oraz narządami
Art. 36. Postępowanie z komórkami, tkankami oraz narządami
Art. 37. Testowanie komórek, tkanek I narząDów
Art. 37a. Wywóz szpiku, komórek krwiotwórczych krwi obwodowej I krwi pępowinowej z terytorium rp
Art. 37b. Oznaczanie komórek, tkanek lub narząDów
Art. 37c. Ochrona danych, monitorowanie komórek, tkanek lub narząDów
Art. 37d. Obowiązek zapewnienia jakośCI I bezpieczeństwa komórek, tkanek lub narząDów
Art. 37e. Rozporządzenie w sprawie oznakowania I monitorowania komórek, tkanek lub narząDów
Art. 38. Centrum organizacyjno-koordynacyjne do spraw transplantacji "poltransplant"
Art. 39. Krajowe centrum bankowania tkanek I komórek
Art. 40. Rejestr banków tkanek I komórek
Art. 41. Krajowa rada transplantacyjna
Art. 42. Nadzór nad stosowaniem przepisów ustawy
Rozdział 11. Zmiany w przepisach obowiązujących
Art. 47. Zmiana ustawy o policji
Art. 48. Zmiana ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych